فیل یا پیل حیوانی بزرگجثه از راسته خرطومداران است که بیشتر بومی هندوستان و آفریقا است. گذشته از اندازه فیلها، دو چیز دیگر که آنها را از بقیه پستانداران متمایز میکند، خرطوم و عاج آنهاست.
![]() |
فیلها سنگینترین جانوران خشکی هستند. نوع بالغ فیل نر حداکثر ۶۰۰۰ کیلوگرم وزن دارد. فیلها ۳/۶ تا ۵٬۵ متر طول و ۳٬۲ متر ارتفاع دارد و معمولاً وزن آنها ۴ تا ۶ تن است.
![]() |
فیل گیاهخوار است و در یک روز ممکن است ۷۰ کیلوگرم برگ و علف خورده یا ۲۰۰ لیتر آب بیاشامد.
![]() |
دو گونه فیل آفریقایی و فیل آسیایی در حدود ۶٫۷ میلیون سال پیش از هم جدا شد.
![]() |
فیل آسیایی دارای پیشانی متورم و عاج سبکتر وگوشهای کوچکتر است. همچنین، قد فیل و عاج فیل هندی کوچکتر از فیل آفریقایی است. فیلهای آفریقایی چهار یا پنج سم در جلو و سه سم در عقب دارد در فیل آسیایی سمها به ترتیب چهار و پنج عدد است.
![]() |
![]() |
فیل آفریقایی |
فیل آسیایی |
فیل، حیوان بسیار باهوش و کینهجو است. به سختی اهلی میشود. اما در صورت اهلی شدن برای همیشه اهلی باقی میماند.
از فیلها برای درمان بعضی بیماریهای روانی در انسانها بهره گرفته شده است. پزشکان در تایلند از فیلها برای بهبود کودکان مبتلا به اوتیسم و نیز کودکان نابینا کمک گرفتهاند تا این کودکان، که از ارتباطات اجتماعی گریزان هستند، وارد تعاملات اجتماعی شوند.
![]() |
خرطوم، بینی فیل است. این عضو، استخوان ندارد، ماهیچهای است و یک یا دو لب انگشت در نوک آن وجود دارد. خرطوم این پستاندار تقریباً ۱٫۸ متر رشد میکند و وزنی حدود ۱۴۰ کیلوگرم دارد. این جانوران از خرطوم دراز خود به عنوان دست استفاده میکنند و با آن غذا و آب را در دهان خود میگذارند.
![]() |
فیلها از خرطوم برای نفس کشیدن و نوشیدن آب استفاده میکنند. به این صورت که ابتدا آب را بالا میکشد و سپس آن را از گلویش پایین میفرستد. خرطوم فیل مانند دست نیز عمل میکند. این دست هم آنقدر قوی است که میتواند شاخههای پربرگ را با آنها بشکند و هم آنقدر دقیق که میتواند میوهای به کوچکی تمشک را با آن بردارد.
![]() |
فیلهای مادر وقت زیادی را صرف لمس و نوازش فرزندان خود با خرطوم میکنند. این «نوازش فیل» برای بچه فیل بسیار مهم است. زیرا بچهای که نوازش نشود به اندازه بچهای که تماس زیادی با مادرش داشته باشد رشد نمیکند.
![]() |
عاج در واقع دومین دندانهای پیشین بالایی فیل است. وقتی مانند دندان انسان این دندانها شروع به رشد میکنند، لایهای از مینای دندان دارند. اما وقتی بزرگتر میشوند، مینا دیگر روی دندانها را نمیپوشاند. بیشتر این دندانها از عاج ساخته شده اند. فیلها از این عاجها برای دفاع و خوردن غذا استفاده میکنند. عاجها در تمام طول عمر فیل رشد میکنند.
![]() |
نوزاد فیل هنگام بدنیا آمدن بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم وزن دارد. در این زمان هیچ ماهیچه سختی در خرطوم خود ندارد و بهسهولت میتواند شیر بنوشد.
پوست
![]() |
پوست پرچینوچروک فیل به اندازهای حساس است که جانور میتواند نشستن یک مگس روی بدن خود را احساس کند. فیلها از آفتابسوختگی رنج میبرند. برای همین، فیلهای آفریقایی روی سر و پشت خود خاک میپاشند. پاشیدن خاک باعث دور شدن مگس و حشرات نیز میشود.
![]() |
مغز فیل یک عضو بسیار توسعهیافته است و اندازه آن تقریباً سه تا چهار برابر مغز انسان است.
![]() |
فیلها احتیاجی به دفاع از سرزمینی که در آن زندگی میکنند ندارند. چون به نظر میرسد همسایگانشان را میشناسند و با آنها روابط دوستانه دارند. آنها قدرت بینایی ضعیفی دارند ولی توانایی شنوایی و بویایی آنها بسیار خوب است. اگر یکی از فیلها احساس خطر کند، همه گله گوش به زنگ میشود
دشمن اصلی فیلها انسانها هستند. انسانها فیلها را هم به خاطر عاج و هم به خاطر تصاحب زیستگاه طبیعیِ آنها نابود میکنند. حدود ۳۰ هزار فیل در هر سال شکار میشوند.
![]() |
جزیره دانش قسمت سیزدهم |