کوسه یا کوسهماهی، یکی از آبزیان نسبتاً بزرگ است. اقیانوسها بیش از ۲۰ هزار گونه از ماهی ها را در خود جای دادهاند که از این تعداد نزدیک به 385 گونه، کوسه هستند. مدتها پیش از به وجود آمدن دایناسورها، کوسهها فرمانروای آبها بودند.
آنها نخستین بار بیش از ۴۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفتند و در ۱۰۰ میلیون سال اخیر به ندرت دستخوش تغییر و دگرگونی شدهاند. امروزه کمتر گونهای از موجودات کره زمین چنین احترام و ترسی را بر میانگیزد.
این شکارچیان حیرتانگیز با خوردن موجودات ضعیف و زخمی، در بالای چرخه غذایی دریایی قرار میگیرند. آنها با این کار به حفظ تعادل در سیستم طبیعت کمک میکنند.
از معروفترین کوسهها میتوان به کوسه بزرگ سفید، کوسه ببری و کوسه سرچکشی اشاره کرد.
کوسهها دستگاه هایی هستند که برای شکار تنظیم شدهاند. آنها که متکی به حس شنوایی ویژه اشان برای گرفتن شکار هستند، میتوانند لرزش صدا را در فاصلهای بیش از ۳،۰۰۰ پا تشخیص دهند. کوسهها به ویژه به لرزشهای با بسامد پایین که از سوی شکار پخش میشوند، حساسند. لرزش صدای بلندگوها که مانند صدای ماهی زخمی است، کوسهها را به حالت دیوانگی و از خود بیخودشدگی میبرد.
هرچه که کوسه به شکار نزدیکتر میشود، حس بویاییاش بیشتر به کار میافتد. کوسهها میتوانند یک قطره خون را در ۲۵ گالن آب تشخیص دهند.
آب، درون سوراخهای بینی کوسهها که در بخش زیرین حلزونی شکل قرار گرفته است جاری میشود. همچنین کوسهها منافذی کوچک برای جذب سیگنالهای الکتریکی، که در هنگام حرکت جانوران ایجاد میشود، دارند. این منفذها مانند یک حس اضافی میمانند که به کوسهها در یافتن شکار یاری میرساند، حتی اگر این موجود در زیر شنها پنهان شده باشد.
کوسهها به طور مداوم دندانهایشان را استفاده میکنند و از دست میدهند. برخی از گونهها در طول عمر خود نزدیک به ۳۰ هزار دندان درمیآورند.
عمل جایگزینی دندان در این جانوران دریایی همیشه رخ میدهد. هریک از دندانهای کوسه در ردیفی واقع شده است که با شکستن یکی، دیگری جایگزین آن میشود.
وجه تمایز کوسهها از دیگر حیوانات به جز دندانهای آنها در اسکلتشان است. اسکلت کوسهها به جای استخوان، از ماده غضروفی انعطاف پذیری است و چون غضروف از استخوان سبکتر است، بنابراین کوسهها برای شنا کردن نسبت به یک ماهی استخوانی انرژی کمتری مصرف میکنند.
پوست سختی تمام بدن کوسه را پوشش داده است و فلسهای خمیدهای که جهت آنها به عقب است، پوست را به سختی یک ورق سمباده میکنند که کوسه را از آسیب محافظت مینمایند. همچنین این فلسها هنگامی که کوسه در حال شنا کردن است نیروی مقاوم آب را کاهش میدهند.
کوسهها در هنگام سپیدهدم، غروب آفتاب و شبهنگام برای شکار فعالتر میشوند، از این روی همواره به شناگران توصیه میشود که در آن ساعات به آب نزنند و از شنا کردن در نقاطی که آب رودخانهها به دریا میریزد، پرهیز کنند.
کوسه بجز انسان دشمن دیگری در طبیعت ندارد. سالانه ۷۳ میلیون کوسه توسط انسان شکار میشوند. این کار باعث گردید که جمعیت کوسههای سرچکشی در اقیانوس ۹۸٪ کم شود.